Elveda Rumeli dizisinin birkac hafta onceki bir bolumunde, Makedonya'da cikan toplu isyanin bastirilmasinda Ingiltere'nin Osmanli'yi koruduguna iliskin bir yaklasim var.
Rusya'nin Car II. Petro'dan itibaren var olan sicak denizlere inmesini engellemek icin Osmanliyi yasatma politikasi geregi Makedonya'daki genel ayaklanmanin bastirilmasinda Ingiltere'nin kuvvetli yardimiyla bastirildigi islenmektedir.
Ingiltere'nin yardimi askeri degil, bilfiil isyancilara karsi askerlerini gonderme seklinde degil siyasi mahiyetlidir: a) Rusya'nin ve Bulgar hukumetinin isyancilara destek vermesini engelleme ( ki cikacak bir Osmanli-Bulgar savasinda Rusya'nin Bulgarlari destekleme ihtimali yuksekti. Buna karsilik Ingiltere de Osmanli'yi destekleyecegini Rus ve Bulgarlara bildirerek, isyana Bulgar ve Rus destegini engellemistir.) b) Meseleyi Osmanli'nin ic isi olarak degerlendirerek/degerlendirterek (Rusya, Balkanlardaki Slavlarin hamisi oldugunu ileri suruyor ve Osmanli icindeki (ozellikle Balkanlardaki) Hiristiyan/Slav meselelerinde kendini taraf goruyordu), Osmanliya kendi ulkesinde egemenligini tesis ettirmistir.
Ancak buradaki (dizideki) sorun sudur. Genel olarak Ingiltere Osmanli'yi desteklemis olmakla birlikte bu destegi 1878 Berlin Konferansi'na kadar surmustur. Yani Ingiltere Osmanli'yi ayakta tutma politikasina bu tarihte/lerde son vermistir. Halbuki dizinin konusu 1900'e yakin tarihlerde gecmektedir. Osmanlinin isyani bastirmasinda Ingiltere'nin rolu olmussa da bu, muhtemelen Ingiltere'nin Osmanli'yi ayakta tutma dusuncesinden kaynaklanmamaktadir.
Osmanli/Turkiye genel olarak; (tam tarihler verilememekle birlikte) 1798-1878 arasinda Ingiltere; 1878-1918 arasinda Almanya; 1918-1936 arasinda Rusya; 1936-1947 arasinda tekrar Ingiltere ve 2. Dunya Savasi'ndan gunumuze kadar da ABD ile denge kurma politikasi takip etmistir. Gorulecegi uzere Osmanli'nin Ingiltere ile iliskisi 1878'lerden itibaren sogumaya baslamis (bunda Ingiltere'nin Hindistan yolunu guvenceye alma amaciyla 1878'de Osmanli topragi olan Kibris'i, 1882'de de yine Osmanli topragi olan Misir'i isgal etmesi oldukca etkilidir) Almanya ile yakinlasmistir (Ozellikle Kral II. Vilhelm'in yaklasimlariyla).
Halis AYHAN
Kirikkale Universitesi
Kirikkale Universitesi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder